Problemy z odbiorem MUX-3 w naziemnej telewizji cyfrowej. Co się mogło stać? (analiza)

2016-12-20, Paweł Piotrowski

Firma Emitel informuje, że cały czas analizuje problem związany z utrudnioną dostępnością MUX-3 w ramach naziemnej telewizji cyfrowej. Operator w ramach tych działań współpracuje z Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Urzędem Komunikacji Elektronicznej i Telewizją Polską. Co może być przyczyną problemów w odbiorze?

Podobne newsy

MUX-8: CTV9 z koncesją na nadawanie

TV Puls i Puls 2 w ramach MUX-L2

Zmiany na MUX-L1 i MUX-L4

Kanały TVP na MUX-3 dłużej w DVB-T

TV Puls i Puls 2 w ramach MUX-L1 oraz MUX-L4

Przypomnijmy, że w ostatnich dniach widzowie kanałów Telewizji Polskiej w ramach naziemnej telewizji cyfrowej zgłaszali liczne problemy z ich dostępnością. Operator ogólnopolskich multipleksów naziemnej telewizji cyfrowej, spółka Emitel, poinformowała jeszcze w niedzielę, że usterka związana jest z błędami synchronizacji nadajników działających w SFN.

Więcej: Brak odbioru MUX-3? Co przyczyną?

SFN (ang. Single Frequency Network, sieć jednoczęstotliwościowa) jest formą transmisji tej samej informacji (np. multipleksu w standardzie DVB-T) wykorzystującą dużą liczbę nadajników i tą samą częstotliwość nośną. W przypadku cyfrowej telewizji naziemnej SFN pozwala na pracę nadajników będącymi gap-fillerami (nadajniki małej mocy), których zasięg wykorzystywany jest do pokrycia m.in. trudno dostępnych terenów górskich. Wykorzystanie sieci SFN pozwala też na oszczędność zasobów częstotliwościowych. Ze względu na stosowanie modulacji OFDM (wiele wolnych nośnych) oraz odstępu ochronnego (guard interval) ta sama informacja transmitowana na tej samej częstotliwości z różnych nadajników może być bezbłędnie odtwarzana w odbiorniku (eliminacja interferencji międzysymbolowych). Aby zapewnić bezbłędny odbiór transmisji SFN z kilku nadajników, należy zapewnić ich pełną synchronizację (np. za pomocą sygnału GPS).

Inną formą nadawania multipleksów telewizji naziemnej jest MFN (ang. multi frequency network) czyli sieć wieloczęstotliwościowa. W tym przypadku różne multipleksy nadawane są na różnych częstotliwościach (w Polsce np. MUX-1, MUX-2) z tego samego obiektu nadawczego.

Dlaczego był problem tylko z MUX-3?

Multipleks trzeci zawierający kanały Telewizji Polskiej nadawany jest jako SFN. Dlaczego? Według założeń KRRiT i UKE multipleks telewizji publicznej docierać ma do blisko 99% populacji Polski. Aby osiągnąć założony zasięg wymagane jest wykorzystanie właśnie takiej struktury sieci nadajników. Wiąże się to m.in. z pokryciem dostatecznym sygnałem terenów górskich, na których wykorzystuje się wspomniane wcześniej nadajniki małej mocy (gap fillery), których zasięgi mogą na siebie nachodzić. Innym multipleksem działającym jako SFN jest MUX-4. Kanały Polsat, TVN, TV Puls czy Polo TV nadawane są w ramach innych multipleksów dostępnych w ramach sieci MFN, dlatego zakłócenia w odbiorze tych kanałów nie było.

Co mogło spowodować problemy z odbiorem MUX-3?

Według informacji podanych przez Emitela zakłócenia wywołane zostały błędami synchronizacji. Według licznych raportów zakłócenia pojawiały się głównie na granicy stref SFN. Utrata synchronizacji pomiędzy sąsiednimi nadajnikami spowodowała utworzenie interefencji międzysymbolowych, których odbiornik nie mógł wyeliminować.

Zasięg potencjalnych zakłóceń w emisji sygnału TVP na MUX-3 (fot. Emitel)

Dodatkowo sytuację pogorszyć mogły podwyższone warunki propagacyjne. W przypadku normalnych warunków propagacyjnych sygnał z nadajników bardzo oddalonych od naszego punktu odbioru jest zbyt słaby aby mógł zostać odebrany i poprawnie zdemodulowany przez odbiornik. Taki daleki nadajnik może już pracować na tej samej częstotliwości nośnej, co nadajnik docelowy znajdujący się blisko nas (a sygnały z obu nadajników się nie zakłócają i transmitują w danej chwili różne informacje np. różne multipleksy telewizyjne). Jednakże przy podwyższonych warunkach propagacyjnych może dojść do zakłóceń. Jest to sytuacja sporadyczna. Co ciekawe, w ostatnich dniach w Polsce zaobserwowano właśnie doskonałe warunki propagacyjne dla częstotliwości pasma UHF.

Prognozowane warunki propagacyjne dla Polski w dniach 16, 17 i 18 grudnia 2016 roku (fot. dxinfocentre.com)

Przykład problemów z odbiorem multipleksów SFN przy zmienionych warunkach propagacyjnych.

Awaria czy działanie celowe?

W wielu artykułach udostępnionych w sieci wspomina się, że takich zakłóceń jeszcze w Polsce nie spotkano od czasu wdrożenia telewizji cyfrowej. Dlatego pojawia się sugestia, że może to być działanie celowe i np. uwarunkowane politycznie.

Jednakże takie sytuacje się zdarzają nie tylko w naszym kraju. Warto wspomnieć o problemie w dostępności multipleksów radia cyfrowego DAB w Wielkiej Brytanii w lutym 2016 r. Wówczas problemy z odbiorem spowodował właśnie brak synchronizacji nadajników (sieć DAB w Wielkiej Brytanii oparta jest na SFN). Co było przyczyną braku synchronizacji? Otoż problemy z siecią GPS (Global Positioning System).

Więcej: UK radio disturbance caused by satellite network bug (ang)

Mamy nadzieję, że szczegółową analizę techniczną dotyczącą anomalii w odbiorze MUX-3 przedstawi wkrótce spółka Emitel, a jej wyniki przytoczymy w odpowiednim newsie.

źródło: sat-charts.eu